Deel op social media
De toeslagenaffaire speelde een bepalende rol in het bewogen leven van Lisa (31). Nu deelt ze haar verhaal om anderen te inspireren en de schaamte rondom geldzorgen te doorbreken. “Wat ik heb meegemaakt, heeft invloed gehad op mijn hele leven. Maar ik wil dat het hier stopt, voor mezelf en voor mijn kinderen.”
Als Lisa nog jong is, gaan haar ouders uit elkaar. Samen met haar twee broertjes groeit ze op bij haar moeder, die onterecht wordt beschuldigd van fraude. “Als kind voelde ik al dat er iets niet klopte. Mijn moeder deed altijd alsof ze alles onder controle had, maar ik zag hoe de problemen zich opstapelden.”
Wanneer Lisa’s vader in haar pubertijd plotseling overlijdt aan een hartstilstand, verandert alles. “Hij was niet alleen mijn vangnet en dat van mijn broertjes, maar ook nog steeds dat van mijn moeder. Na zijn dood voelde ik me verantwoordelijk voor alles.” Het gezin raakt steeds verder in de problemen, met huisuitzetting tot gevolg. “Mijn moeder moest naar de rechtbank omdat er iets niet goed was met de huur. Ik snapte niet wat dat betekende, maar het maakte veel indruk.”
Lisa gaat niet met haar moeder en broertjes mee naar hun nieuwe verblijfplaats, maar vindt onderdak bij familie. “Ik voelde me een wees, ook al was ik dat niet.” De band met haar moeder wordt steeds ingewikkelder. “Mijn moeder wilde alles alleen oplossen. Daardoor ontstond er veel onbegrip tussen ons.” Uit wanhoop belt Lisa instanties op, wat ervoor zorgt dat jeugdzorg wordt ingeschakeld. “Mijn moeder zag dat als verraad. Ik voelde me zo schuldig. Het was een pure wanhoopsdaad.”
Lisa stopt met haar mbo-opleiding en gaat bij een fastfoodrestaurant werken om te sparen voor een eigen plekje. Uiteindelijk vindt ze een studio. “Het was klein, maar het was van mij! Ik was er supertrots op.”
Toch blijven financiële problemen haar achtervolgen. “Op een dag vertelde mijn leidinggevende dat er een deurwaarder langs was geweest. Toen bleek dat ik een studieschuld van meer dan tienduizend euro had omdat ik mijn opleiding niet had afgemaakt. Ik wist helemaal niet dat ik dat moest terugbetalen. Ze konden me niet bereiken omdat ik nog stond ingeschreven op mijn oude adres.”
De schaamte over haar schulden groeit, en net als haar moeder wil Lisa in eerste instantie geen hulp accepteren. “Ik raakte gevangen in een cirkel van schulden en schaamte. Ik had nooit geleerd hoe ik met geld om moest gaan. Ik wist niet wat me allemaal overkwam.” Uiteindelijk klopt ze aan bij de gemeente en krijgt ze haar financiën redelijk op orde. Ze vindt een baan bij een daklozenopvang, ontmoet haar grote liefde, krijgt een zoon en vindt een huis. “Aan de buitenkant leek alles op zijn plek te vallen, maar van binnen stond ik al die tijd nog steeds in een overlevingsstand.”
De band met haar moeder blijft al die jaren moeizaam. Na de geboorte van haar tweede kind en een burn-out besluit Lisa dat het genoeg is. “Ik wil niet dat mijn kinderen opgroeien met dezelfde pijn en schaamte. Ik ging in therapie en schreef een brief aan mijn moeder over wat me dwarszat.”
Die brief bracht een ommekeer in hun relatie. “Mijn moeder reageerde goed. We zijn gaan praten, echt praten.” Sinds de toeslagenaffaire aan het licht is gekomen vallen dingen meer op zijn plek. “Nu begrijp ik hoe groot de impact van de toeslagenaffaire op onze levens is geweest. Als kind voel je de spanning, ook al snap je niet wat er precies aan de hand is. Je denkt dat het jouw schuld is. Mijn moeder en ik leefden langs elkaar heen, beiden gevangen in schaamte.”
In 2022 publiceerden we het rapport ‘Ken ons, help ons’ waarin we de leefwereld en behoeften aan emotioneel herstel van de gedupeerde kinderen en jongeren beschrijven. Dit rapport kun je lezen en downloaden via deze link.
Lisa leert veel van haar psycholoog en weet nu hoe problemen van ouders doorwerken op hun kinderen. “Ze zegt altijd: ‘Bij jou staan altijd alle laatjes open’. En dat is waar, ik kan ze zelf niet goed dichtdoen. Ik sta altijd in overlevingsstand, in paniek. Als ik me zo ellendig voel en niet weet waarom, heeft dat gevolgen voor mijn kinderen. Ik wil de wereld niet langer als slecht en grauw zien, maar juist het positieve ontdekken. Ik wil een mooie toekomst voor mijn kinderen, zonder dat ik hen opzadel met mijn bagage van vroeger.”
Volgens Lisa kan de hulp aan kinderen van gedupeerde ouders beter. “Het zijn nu voornamelijk de ‘extreme’ situaties waarin goede hulp verleend wordt. Maar al die onzichtbare schade wordt onderschat. Álle kinderen van gedupeerde ouders dragen mentale en financiële gevolgen. Dat gaat veel dieper dan wat je aan de buitenkant ziet. Het lijkt misschien alsof ik alles op orde heb, maar er is veel kapot gegaan dat nooit meer te herstellen is. Mijn moeder en ik hebben zoveel gemist van elkaars leven.”
Met deze foto-expositie heeft Lisa een manier gevonden om haar verhaal te delen. “Schaamte houdt je klein, maar door erover te praten, kun je dat doorbreken. Zo krijg je ruimte om écht verder te gaan.”
