Deel op social media
We zijn voor dit artikel in gesprek met Emma van Toorn, programmaleider bij MoneyWays, over de kracht van peer education en de maatschappelijke impact van financiële educatie. MoneyWays is één van de lesprogramma’s van Diversion in samenwerking met het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud). Als programmaleider van MoneyWays komt Emma van Toorn op allerlei plekken in Nederland. Ze werkt met scholen, beleidsmakers en jongeren, en ziet van dichtbij hoe financiële educatie jongeren niet alleen praktische kennis, maar ook zelfvertrouwen kan geven. “Wat ik zo mooi vind,” vertelt ze, “is dat we bij MoneyWays continu leren en aanpassen. En dat is nodig want jongeren zijn volop in ontwikkeling, ontdekken steeds meer over hun eigen meningsvorming en identiteit én hun leefwereld verandert ontzettend snel.”
“Als programmaleider coördineer ik eigenlijk het hele programma,” legt Emma uit. “Ik werk in een team van negen collega’s die dagelijks contact hebben met scholen – ze plannen klassen in, bewaken de kwaliteit van het lesprogramma en brengen verbeteringen aan. Ik hoor van hen wat er speelt onder jongeren en kijk dan hoe we dat samen kunnen verwerken in het programma. Dat kan gaan om werkvormen, maar ook om de inhoud actueel te houden.”
Dat actualiseren gebeurt continu. “We zijn niet een programma dat één keer per jaar evalueert,” zegt ze. “Als er in februari ineens iets opduikt – bijvoorbeeld jongeren die in-game aankopen doen als loot boxes zonder te beseffen dat ze echt geld uitgeven – dan willen we daar meteen iets mee. We bespreken dat met scholen: ‘Horen jullie dit ook?’ Zo kunnen we toetsen of het een landelijk fenomeen is of iets dat vooral in een bepaalde regio of onder een specifieke groep speelt.”
MoneyWays werkt nauw samen met andere organisaties, zoals het Nibud, a.s.r. en gemeenten door heel Nederland. “Wij signaleren trends en gedrag in de klas, heel kwalitatief. Het Nibud kan dat vervolgens vergelijken met representatieve onderzoeksresultaten en verwerken in campagnes. En gemeenten kunnen die vertalen naar beleid.” vertelt Emma. “Wij zijn geen kwantitatief onderzoeksbureau, maar we kunnen wél duiden wat we in de praktijk zien. Dat creëert een mooie wisselwerking tussen ons en andere organisaties: wij brengen signalen, die zij – indien nodig – kunnen duiden met data, waarna we gezamenlijk werken aan oplossingen.”
Een belangrijk onderdeel van het programma is het werken met peer educators: jongeren die zelf lesgeven aan leeftijdsgenoten. “Dat is echt het hart van onze aanpak,” vertelt Emma. “Een peer educator is geen docent, maar een gelijke. Daardoor ontstaat er een ander gesprek: eerlijker, opener. Ze geven geen cijfers, maar delen ervaringen. Dat maakt dat leerlingen en studenten zich sneller uitspreken over geldzaken waar ze zich misschien voor schamen of waarover zij gefrustreerd zijn.”
Elke klas krijgt drie lessen van dezelfde twee peer educators, zodat er vertrouwen ontstaat. “De mooiste momenten ontstaan vaak niet tijdens de uitleg, maar juist ervoor of erna,” zegt Emma. “Dat een leerling even blijft hangen en vraagt: ‘Hé, hoe zat dat met die belastingteruggave?’ Of dat een student vertelt over zijn of haar twijfel over het aanvragen van een aanvullende beurs. Dat zijn de gesprekken die blijven hangen.”
Ook de reguliere docenten spelen een belangrijke rol. “Zij zijn altijd aanwezig. Niet om te corrigeren, maar om te horen wat er leeft in de klas. Regelmatig leren zij over nieuwe trends en ontwikkelingen waar jongeren mee te maken hebben rondom omgaan met geld.”
Omdat jongeren zich in een razendsnel veranderende wereld bewegen, moet ook het lesmateriaal flexibel zijn. “Wat vandaag jongerentaal is, is morgen alweer cringe,” lacht Emma. “Daarom is het zo fijn dat we werken met peer educators; zij houden ons scherp.”
Bij MoneyWays passen we regelmatig de inhoud van het programma aan. “Bijvoorbeeld: We hadden jarenlang in het programma staan dat een telefoon 500 euro kostte. Tot we beseften: dat klopt gewoon niet meer. Zelfs een goedkoop model is tegenwoordig 800 euro. Of bij thema’s als belastingaangifte of Black Friday voegen we tijdelijk opdrachten toe die precies passen bij die periode. Zo blijft het actueel en herkenbaar.”
De signalen die we in 2024 met MoneyWays hebben opgehaald, hebben we verwerkt in een infographic.
Themales
Achteraf betalen via diensten als Klarna of Riverty wordt steeds populairder.
Lees hier meer over de themales die we hierover ontwikkelden.
Themales
In de afgelopen jaren is het thema ‘sparen (of juist niet)’ een veelbesproken onderwerp in klassen. Jongeren verbinden het thema sparen vaak aan een duidelijk spaardoel; bijvoorbeeld een nieuwe game of sneakers. Maar, sparen zonder duidelijk spaardoel of sparen voor onverwachte uitgaven is een stuk lastiger vol te houden. En vragen als: “Hoeveel kan ik sparen?” “Wat levert sparen mij op?” En: “Kan ik beter nieuwe items kopen van mijn spaargeld of juist op afbetaling?” kunnen jongeren niet goed beantwoorden.
Daarom hebben we vanuit MoneyWays verschillende themalessen ontwikkeld om de kennis van jongeren te vergroten. Lees hier meer over deze themalessen.
Handreiking
Niet alle jongeren hebben van huis uit meegekregen hoe zij om kunnen gaan met geld. Dat maakt hen kwetsbaar.
Daarom ontwikkelden we samen met het Nibud een handreiking om het gesprek te openen, voor iedereen die in het voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs contact heeft met leerlingen of studenten. Download deze handreiking hier.
Wat MoneyWays onderscheidt van veel andere financiële educatieprogramma’s, is de nadruk op het sociaal-emotionele aspect. “Financiële educatie gaat niet alleen over kennis, maar over gedrag, emoties, en context,” zegt Emma. “We willen jongeren laten voelen dat ze niet alleen zijn. Dat het niet dom is als je een impulsaankoop doet via Instagram, of als je een keer in de problemen komt met Klarna. De wereld is erop ingericht om jou te laten kopen. Daar bewust van worden, dat is al winst.”
Volgens Emma is het belangrijk om niet te zenden, maar in gesprek te gaan. “We willen niet dat jongeren aan het eind van de les allemaal hetzelfde vinden of iets precies ‘goed’ doen. We willen dat ze nadenken, durven twijfelen, misschien zelfs van mening veranderen. Dat is groei.”
Een van de krachtigste elementen van MoneyWays is de diversiteit binnen de groep peer educators. “De peer educators verschillen in leeftijd, achtergrond, opleiding en cultuur. Dat maakt dat ze herkenning kunnen bieden aan verschillende leerlingen en studenten,” vertelt Emma. “Een van onze peer educators, met een Marokkaans-Nederlandse achtergrond, vertelde hoe zij in de klas vaak gesprekken heeft over geld en religie. Over rente bijvoorbeeld of hoe de Ramadan invloed heeft op hoe je met geld omgaat. Dat levert zulke waardevolle gesprekken op. De docent stond er soms verbaasd van hoe diep die gesprekken gingen.”
Volgens Emma is dat precies wat MoneyWays wil bereiken. “We kunnen vertellen jongeren waar ze terecht kunnen voor hulp én we proberen om hun perspectief te begrijpen. Waarom maken ze bepaalde keuzes? Wat zit erachter? Als we dat weten, kunnen we écht iets betekenen.”
Emma’s overtuiging is helder: Jongeren weten vaak meer dan we denken. “Ze zijn nieuwsgierig, creatief en kritisch. Wij hoeven ze niet alles voor te kauwen; we moeten ze prikkelen en aanzetten tot nadenken. Als ze na de les naar huis gaan en denken: ‘Hé, dit is iets om eens te checken,’ dan hebben we al iets moois bereikt.”
Wil je meer weten over MoneyWays of wil het programma inzetten binnen jouw school? Vul dan onderstaand formulier in en wij nemen zo snel mogelijk contact met je op.
"*" geeft vereiste velden aan
